21 Φεβ 2012

Η Ταπεινοφροσύνη

Αγίου Ισαάκ του Σύρου


Γνωρίζαμε τη ρήση: "Ο Θεός είναι Αγάπη". Όμως ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης μας είπε και τη ρήση: "Ο Θεός είναι Ταπείνωση". Μια νέα ρήση στο πνεύμα του Ευαγγελίου, κατά το οποίο η ομοίωσή μας με τον Θεό, για να επιτευχθεί προϋποθέτει εκτός από την αγάπη, και την ταπεινότητα. Μια ιδιότητα για την οποία ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος αναπτύσσει σε αυτό το κείμενο που θα διαβάσετε στη συνέχεια.Θέλω να ανοίξω το στόμα μου, αδελφοί μου, και να μιλήσω για την υψηλή υπόθεση της ταπεινοφροσύνης· αλλά φοβάμαι, όπως φοβάται εκείνος, ο οποίος πρόκειται να μιλήσει για τον Θεό με ανθρώπινους συλλογισμούς· καθότι η ταπεινοφροσύνη είναι στολή της θεότητας· επειδή ο υιός και λόγος του Θεού και πατέρας έγινε άνθρωπος πάνω στην γη, ντύθηκε την ταπεινοφροσύνη, και συναναστράφηκε μαζί μας· και ο κάθε ένας που θα ντυθεί την ταπεινοφροσύνη, αυτός στα αλήθεια γίνεται όμοιος με εκείνον, ο οποίος κατέβηκε από το ύψος του, και σκέπασε την δόξα του και την μεγαλοσύνη του με αυτήν την ταπεινοφροσύνη, για να μην καταφλεχθεί η κτίση, βλέποντας την φύση της θεότητος του· διότι η κτίση δεν μπορούσε να τον δει, αν δεν λαμβανε μέρος από αυτήν, αλλά ούτε να ακούσει τους λόγους του πρόσωπο προς πρόσωπο· καθότι ούτε οι γιοι του Ισραήλ μπόρεσαν να ακούσουν την φωνή του, όταν τους μίλησε από την νεφέλη· γι’ αυτό έλεγαν στον Μωυσή, ας μιλήσει μαζί σου ο Θεός, και εσύ να μας πεις τα λόγια του, και ας μη μιλήσει σε μας, για να μην πεθάνουμε.Πώς λοιπόν η κτίση μπορούσε να δει την θεία φύση; Διότι τόσο φοβερά υπήρχε η θέα του Θεού, ότι ο μεσίτης Μωυσής έλεγε, ότι είμαι γεμάτος φόβο και τρόμο· επειδή όταν φάνηκε πάνω στο όρος του Σινά η δόξα του Θεού, κάπνιζε όλο το όρος, και έτρεμα από το φόβο, ώστε τα θηρία που πλησίαζαν στο κατώτερο μέρος του όρους, πέθαιναν· ο λαός των Εβραίων, αφού καθάρισε τον εαυτό του σύμφωνα με την εντολή του Μωυσή τρεις ημέρες, προετοιμάστηκε για να γίνει άξιος να ακούσει την φωνή του Θεού, και να δει την θέα του· αλλά όταν έφτασε ο καιρός, δεν μπόρεσε να δεχτεί την θέα του φωτός του Θεού, και την σφοδρότητα της φωνής των βροντών. Ήδη όμως ο Θεός έστειλε την χάρη του στον κόσμο με την ίδια την παρουσία Του, χωρίς να κατέβη στην γη με σεισμό, και φωτιά και φοβερή φωνή, αλλά σαν βροχή πάνω σε πόκο, και ως σταγόνα που στάζει πάνω στην γη με απαλότητα, και με άλλη μορφή φάνηκε να συναναστρέφεται μαζί μας, καλύπτοντας με το καταπέτασμα της σάρκας την μεγαλοσύνη του, το οποίο (καταπέτασμα) κατασκεύασε για τον εαυτό του το θείο του νεύμα από τον κόλπο της παρθένου και Θεοτόκου Μαρίας, όπως, βλέποντας εμείς αυτόν, να υπάρχει της γενιάς μας, να μην ταραχτούμε από την θέα του.Γι’ αυτό λοιπόν καθένας ο όποιος θα φορέσει την στολή (της ταπεινοφροσύνης), την οποία ντύθηκε ο Κτίστης (των όλων) στο σώμα του, ντύνεται αυτόν τον ίδιο τον Χριστό. Καθότι πεθύμησε να ντύσει τον εσωτερικό του άνθρωπο με την ομοίωση του Χριστού, με την οποία φάνηκε στην ίδια την κτίση Του, και μ’ αυτήν ακόμα φαίνεται στους δούλους Του, και αντί του ενδύματος της εξωτερικής τιμής και δόξας κοσμήθηκε με αυτήν. Γι’ αυτό και η χωματένια κτίση, όταν βλέπει κάθε άνθρωπο, ντυμένο με αυτό το ομοίωμα (την ταπεινοφροσύνη), τον προσκυνεί προς τιμή του δεσπότη της, τον οποίο τον είδε ντυμένο με αυτήν, και συναναστρεφόμενο μαζί της· διότι ποια κτίση δεν ευλαβείται την θέα του ταπεινόφρονος; Αλλά έως ότου να αποκαλυφθεί η δόξα της ταπεινοφροσύνης σε όλους, υπήρχε ευκαταφρόνητη η θέα της, παρ’ όλο που ήταν γεμάτη αγιότητα· ήδη όμως έλαμψε η μεγαλοσύνη της στα μάτια του κόσμου, και κάθε άνθρωπος την τιμά, όπου και αν φανεί· και με αυτόν τον Μεσίτη αξιώθηκε η κτίση να δεχτεί την θέα του ίδιου της του Κτίστη και του Δημιουργού της. Γι’ αυτό ούτε οι εχθροί της αλήθειας μπορούν να την καταφρονήσουν, αλλά τιμάται (η αλήθεια) με αυτήν σαν να φορά στέφανον και πορφύρα.Τον ταπεινόφρονα άνθρωπο δεν τον μισεί κανένας ποτέ, ούτε τον μαλώνει, ούτε τον καταφρονεί· επειδή τον αγαπά ο δεσπότης του, και γι’ αυτό αγαπάται από όλους. Επίσης, αυτός τους αγαπά όλους, και όλοι τον αγαπούν· όλοι τον επιθυμούν, και σε κάθε τόπο, όπου πλησιάσει, ως άγγελο φωτός τον βλέπουν, και του προσφέρουν ιδιαίτερη τιμή· και όταν μιλήσει, ο σοφός και ο δάσκαλος σιωπούν μπροστά του, και όλα τα μάτια των ανθρώπων προσέχουν στο στόμα του, και κάθε άνθρωπος ακούει τα λόγια του, και τα δέχεται ως λόγια Θεού· τα λίγα λόγια του είναι ως τα άπειρα λόγια των σοφών· τα λόγια του είναι γλυκά στην ακοή των σοφών περισσότερο από το μέλι και το κερί, και από όλους θεωρείται σαν Θεός, ακόμη κι αν είναι αμόρφωτος και αμαθής στα λόγια, και στην θέα ευκαταφρόνητος και ευτελής.Όποιος μιλάει καταφρονητικά για τον ταπεινόφρονα, και δεν τον λογαριάζει σαν ζωντανό άνθρωπο, αυτός ανοίγει το στόμα του και βλασφημεί τον Θεό· αλλά όσο καταφρονείται από όλη την κτίση, η τιμή του διαμένει πάντα και παντού. Πλησιάζει ο ταπεινόφρονας στα φθοροποιά θηρία, και όταν τον δουν, αμέσως ημερώνει η αγριότητα τους, και τον πλησιάζουν ως δεσπότη τους, και κουνούν τα κεφάλια τους, και γλείφουν τα χέρια του και τα πόδια του· διότι μυρίζουν σε αυτόν εκείνη την ευωδία, την οποία εξέπεμπε ο Αδάμ πριν από την παράβαση, η οποία αφαιρέθηκε τότε από εμάς, πάλι όμως ο Ιησούς Χριστός με την παρουσία του την ανανέωσε και την έδωσε πίσω, και μύρισε την ευωδία του γένους των ανθρώπων.Πλησιάζει πάλι ο ταπεινόφρονας άνθρωπος στα θανατηφόρα ερπετά, και αν αιστανθούν τα χέρια του πάνω στα σώματά τους, σταματά αμέσως η οξύτητα και η σκληρότητα του θανατηφόρου δηλητηρίου τους, και ψηλαφώνται από αυτόν ως ακρίδες. Πλησιάζει στους ανθρώπους, και τον προσέχουν ως να προσέχουν στον Κύριο· και τι λέω ανθρώπους αλλά και οι δαίμονες με όλη τους την σφοδρότητα και την πικρία, και με όλη την περηφάνεια του φρονήματος τους, όταν πλησιάσουν στον ταπεινόφρονα, γίνονται σαν χώμα, και μαραίνεται η κακία τους, και καταστρέφονται όλα τα σχέδια τους, και οι πανουργίες τους μένουν ανενεργές.Απόσπασμα από τo Λόγο Κ΄, Περί του, πόση τιμή έχει η ταπεινοφροσύνη, και πόσο ο βαθμός της είναι ανώτερος. Από τα ‘Ασκητικά’ του Αγίου Ισαάκ του Σύρου.

5 Φεβ 2012

«ΑΓΑΠΑΤΕ ΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΗΜΩΝ»
Λέγει ο Χριστός στην επί του Όρους ομιλία του·
«Ακούσατε ότι έχει λεχθεί· μάτι για μάτι και δόντι για δόντι. Αλλά εγώ σας λέγω να μη αντισταθείτε στον πονηρό. Αλλά εάν κάποιος σε ραπίσει στη δεξιά σιαγόνι να στρέψεις σ’ αυτόν και το άλλο. Και σε κείνον, που θέλει να σε σύρει σε δικαστήριο και να πάρει το πουκάμισό σου, άφησέ του και το πανωφόρι. Κι αν κάποιος σε αγγαρεύσει ένα μίλι, πήγαινε μαζί του δύο. Σ’ αυτόν που σε ζητά, να δίνεις. Και σ’ αυτόν που θέλει να δανειστεί από σένα μην αρνηθείς.
»Ακούσατε ότι έχει λεχθεί· Ν’ αγαπάς τον πλησίον σου και να μισείς τον εχθρό σου. Αλλά εγώ σας λέγω, ν’ αγαπάτε τους εχθρούς σας, να ευλογείτε αυτούς που σας καταριώνται, να ευεργετείτε όσους σας μισούν, και να προσεύχεστε για όσους σας συμπεριφέρονται κακώς και σας διώκουν, για να γίνετε παιδιά του επουράνιου πατέρα σας, διότι ανατέλλει τον ήλιο του για κακούς και για καλούς και βρέχει για ευσεβείς και ασεβείς. Εάν δε αγαπήσετε όσους σας αγαπούν, ποιο μισθό θα έχετε; Δεν κάνουν το αυτό και οι τελώνες; Και εάν δείξετε στοργή στους φίλους σας μόνο, τι εξαιρετικό κάνετε. Δεν κάνουν έτσι και οι τελώνες; Να γίνετε λοιπόν τέλειοι, όπως ο πατέρας σας ο ουράνιος είναι τέλειος» (Ματθ. 5, 38-48).
Και ο Χριστός δεν τα είπε αυτά μόνο θεωρητικά αλλά και τα βίωσε κατά τον πιο υπεύθυνο τρόπο. Την στιγμή που η αδικαιολόγητη κακία, ο σαδισμός και η θηριωδία των ανθρώπων είχε φθάσει στο απροχώρητο, ο Χριστός αντί να τους καταραστεί ή να τους τιμωρήσει είπε το αλησμόνητο και συνταρακτικό «πάτερ, άφες αυτοίς· ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» (Λκ. 23,34). Οι άνθρωποι του ζητούσαν να κατεβεί από τον σταυρό που εκείνοι τον είχαν ανεβάσει και κείνος δεν κατέβηκε· οι άνθρωποι προσπάθησαν πάση θυσία να κάνουν το Θεό θνητό και κείνος με τη θυσία του, τους έκανε αθάνατους.
Ζητά όμως από αυτούς που θα τον ακολουθήσουν, ν’ απαρνηθούν τον εαυτό τους, ν’ άρουν κι αυτοί με τη σειρά τους τον οιονδήποτε σταυρό τους και να τον ακολουθήσουν στη ζωή που εκείνος τους έδειξε. Να φθάσουν στην κορυφή μιμήσεως του Χριστού και να συγχωρήσουν ακόμη και τους εχθρούς τους.
* * *
Αυτό που δίδαξε και έζησε ο Χριστός το έζησαν όλοι οι γνήσιοι μαθητές του αλλά συγχρόνως προσπάθησαν και να το εμπνεύσουν στους δικούς τους μαθητές. Ο αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Χαμακιώτης (1891-1967) ο οποίος έζησε στην ιστορική μονή της Αγίας Λαύρας στα Καλάβρυτα 25 έτη ­–ως μοναχός και αργότερα ως ιερομόναχος– και μετά (1931-1967) υπηρέτησε σε διάφορες θέσεις στην Αθήνα (Μετόχι Σιμωνόπετρας στον Βύρωνα, Γλυφάδα, Μάνδρα, Μαρούσι, και Ροδόπολη, όπου ίδρυσε Ησυχαστήριο και κει εκοιμήθη αφήνοντας φήμη αγίου ανδρός), υπήρξε κατ’ εξοχήν αυτός που βίωσε και δίδαξε την αγάπη προς τους εχθρούς.
Σε μια χειρόγραφη προσευχή του διαβάζουμε· «Δος μοι Κύριε, την χάριν σου, ώστε ν’ αφήνω τα αμαρτήματα των ενόχων απέναντί μου, να συγχωρώ προθύμως τους πταίοντας εις εμέ, να δεικνύω αγάπην προς τους εχθρούς μου και αντί των κακών, τα οποία εκείνοι προξένησαν εις εμέ, εγώ να τους πληρώνω με αγαθοεργίας».
Έλεγε στα πνευματικά του παιδιά· «Μη συγχωρείς ποτέ τον εαυτό σου. Να συγχωρείς όμως πάντοτε και εύκολα τους άλλους».
Ο αρχιμ. Νεκτάριος Αντωνόπουλος, στο βιβλίο που συνέγραψε για τον π. Αθανάσιο, (Αθανάσιος Χαμακιώτης, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα, Ιούνιος 2005, Δ´έκδοση) μας διασώζει την εξής εκπληκτική ιστορία.
«Ζούσε κάποτε στο Μαρούσι μια φτωχή οικογένεια, που δοκιμάστηκε από αλλεπάλληλες συμφορές. Εκείνη την περίοδο είχε μείνει η χήρα μητέρα, μ’ ένα γιο, νέο παληκάρι γύρω στα τριάντα χρόνια. Το παιδί αυτό ήταν η μόνη ανθρώπινη παρηγοριά για τη φτωχή και άρρωστη μητέρα. Οικονομικά βρισκόταν σε πολύ κακή κατάσταση.
»Δυστυχώς μια νέα συμφορά ήρθε να χτυπήσει το φτωχό αυτό σπιτικό. Ο γιος βρέθηκε σε μια παρέα. Ξεκίνησε κάποια διαφωνία, οι εγωισμοί και τα νεύρα τεντώθηκαν και το κακό δεν άργησε να γίνει. Το νέο παληκάρι, πάνω στη στη συμπλοκή σκοτώθηκε. Ο δράστης συνελήφθη και κλείστηκε στη φυλακή.
»Ο πόνος για τη χαροκαμένη μητέρα αβάσταχτος. Ξαφνικά έμεινε μόνη χωρίς καμμία ανθρώπινη παρουσία. Σε λίγο πήρε το δρόμο για τη Νερατζιώτισσα (αρχαίος ναός της Παναγίας στο Μαρούσι, όπου εφημέριος ήταν ο π. Αθανάσιος) ν’ αποθέσει το δράμα της στον π. Αθανάσιο. Ο γέροντας συμμάζεψε τον πόνο της. Έκλαψε μαζί της. Στάλαξε το βάλσαμο της ουράνιας παρηγοριάς. Και προχώρησε πιο πέρα. Έμεινε για λίγο σκεφτικός. Πόνεσε όχι μόνο το θύμα αλλά και τον θύτη, που βρισκότανε στη φυλακή. Θυμήθηκε το «εν φυλακή ήμην, και ήλθετε προς με». Θυμήθηκε τον άγιο Διονύσιο Ζακύνθου που συγχώρησε το φονιά του αδελφού του και τον έκρυψε από τους αστυνομικούς, όταν εκείνοι τον καταδίωκαν. Και πρότεινε αυτό το δρόμο των αγίων στην πονεμένη μάνα. Της ζήτησε όχι μόνο να συγχωρήσει τον εγκληματία αλλά και κάτι παραπάνω.
–Παιδί, σκέψου και αυτό τον άνθρωπο τώρα εκεί που βρίσκεται στη φυλακή. Θα υποφέρει από τύψεις συνειδήσεως, θα κρυώνει, θα πεινάει. Ο Χριστός μας έδωσε εντολή να συγχωρούμε τους εχθρούς μας. Γι’ αυτό και συ να του πλέξεις μόνη σου μία φανέλα, να του πάρεις και λίγα τρόφιμα και να του τα πας στη φυλακή!
»Η απλή αυτή γυναίκα, που δεν ήξερε να διαβάσει, που δεν γνώριζε «θεολογία», αλλά ζούσε στην πράξη την εκκλησιαστική ζωή, δεν αντέδρασε. Έκανε υπακοή στον γέροντα. Γύρισε σπίτι και με τα ίδια της τα χέρια έπλεξε τη φανέλα. Όταν την ετοίμασε αγόρασε από το υστέρημά της τρόφιμα, γλυκά κ.λ.π. τα έβαλε σε μια μεγάλη τσάντα και ξεκίνησε για την φυλακή. Ζήτησε τον άνθρωπο αυτόν κι όταν εκείνος ήλθε, αντίκρισε έκπληκτος το πρόσωπο της μάνας, που σήκωσε ένα τόσο βαρύ σταυρό. Του παρέδωσε με καλοσύνη την τσάντα και γύρισε αναπαυμένη».
Η παραπάνω ιστορία δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τα καλύτερα συναξάρια της εκκλησιαστικής παραδόσεώς μας πάνω στο μεγάλο θέμα της συγχωρήσεως και της αγάπης. Δείχνει ότι το παράδειγμα του Χριστού, όταν τον σταυρώνανε, και του αγίου Στεφάνου του πρωτομάρτυρα, όταν τον λιθοβολούσαν, που όχι μόνο δεν οργίστηκαν αλλά και προσευχήθηκαν ο Θεός να μη τιμωρήσει τους ένοχους, το μιμηθήκανε αναρίθμητοι άνθρωποι ανά τους αιώνες. Και τα παραδείγματα αυτά είναι μία πρόκληση και μία πρόσκληση και σε μας τους σημερινούς χριστιανούς να τους ακολουθήσουμε και να τους συναγωνιστούμε. Γένοιτο.
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ

Ο ΑΓΙΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ο ΠΕΡΣΗΣ  Ένας πρώην μάγος κείρεται μοναχός και αναδεικνύεται ένθερμος ομολογητής και ένδοξος μάρτυς Χριστού ...